نماز توبه

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اللهِ صلّی الله علیه و آله یَوْمَ الْأَحَدِ فِی شَهْرِ ذِی الْقَعْدَةِ فَقَالَ: یَا أَیُّهَا النَّاسُ، مَنْ کَانَ مِنْکُمْ یُرِیدُ التَّوْبَةَ؟ قُلْنَا: کُلُّنَا نُرِیدُ التَّوْبَةَ یَا رَسُولَ اللهِ، فَقَالَ صلّی الله علیه وآله: اغْتَسِلُوا، وَ تَوَضَّئُوا، وَ صَلُّوا أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ، وَ اقْرَءُوا فِی کُلِّ رَکْعَةٍ: فَاتِحَةَ الْکِتَابِ مَرَّةً، وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ مَرَّةً؛ ثُمَّ اسْتَغْفِرُوا سَبْعِینَ مَرَّةً، ثُمَّ اخْتِمُوا بِلَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ، ثُمَّ قُولُوا: یَا عَزِیزُ، یَا غَفَّارُ، اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ، فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ.

ثُمَّ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ مِنْ أُمَّتِی فَعَلَ هَذَا إِلَّا نُودِیَ مِنَ السَّمَاءِ: یَا عَبْدَاللهِ، اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ، فَإِنَّکَ مَقْبُولُ التَّوْبَةِ مَغْفُورُ الذَّنْبِ، وَ یُنَادِی مَلَکٌ مِنْ تَحْتِ الْعَرْشِ: أَیُّهَا الْعَبْدُ، بُورِکَ عَلَیْکَ وَ عَلَى أَهْلِکَ وَ ذُرِّیَّتِکَ، وَ یُنَادِی مُنَادٍ آخَرُ: أَیُّهَا الْعَبْدُ، تَرْضَى خُصَمَاؤُکَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، وَ یُنَادِی مَلَکٌ آخَرُ: أَیُّهَا الْعَبْدُ، تَمُوتُ عَلَى الْإِیمَانِ، وَ لَا أسْلُبُ مِنْکَ الدِّینُ، وَ یُفْسَحُ فِی قَبْرِکَ، وَ یُنَوَّرُ فِیهِ، وَ یُنَادِی مُنَادٍ آخَرُ: أَیُّهَا الْعَبْدُ، یَرْضَى أَبَوَاکَ وَ إِنْ کَانَا سَاخِطَیْنِ، وَ غُفِرَ لِأَبَوَیْکَ ذلکَ وَ لِذُرِّیَّتِکَ، وَ أَنْتَ فِی سَعَةٍ مِنَ الرِّزْقِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ، وَ یُنَادِی جَبْرَئِیلُ: أَنَا الَّذِی آتِیکَ مَعَ مَلَکِ‌الْمَوْتِ أَنْ یَرْفُقَ بِکَ، وَ لَا یَخْدِشُکَ أَثَرُ الْمَوْتِ، إِنَّمَا تَخْرُجُ الرُّوحُ مِنْ جَسَدِکَ سَلًّا[سلاماً].

قُلْنَا: یَا رَسُولَ اللهِ، لَوْ أَنَّ عَبْداً یَقُولُ فِی غَیْرِ الشَّهْرِ؟ فَقَالَ صلّی الله علیه و آله: مِثْلَ مَا وَصَفْتُ، وَ إِنَّمَا عَلَّمَنِی جَبْرَئِیلُ علیه‌السلام هَذِهِ الْکَلِمَاتِ أَیَّامَ أُسْرِیَ بِی. «الاقبال، ص308، در اعمال ماه ذی‌القعده».

انس بن مالک نقل می‌کند: رسول خدا صلّی الله علیه و آله در روز یک‌شنبه ماه ذی القعده بیرون آمد و فرمود: ای مردم، کدام‌یک از شما می‌خواهد توبه کند؟ عرض کردیم: همه ما می‌خواهیم توبه کنیم، ای رسول خدا.

فرمود:غسل کنید، وضو بگیرید و چهار رکعت نماز بخوانید؛ و در هر رکعت یک‌بار سوره حمد، سه بار سوره توحید، و یک‌بار سوره فلق و ناس؛ سپس هفتاد بار استغفار کنید و آن را به ذکر؛ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ، ختم نمایید.

آن‌گاه بگویید: یَا عَزِیزُ، یَا غَفَّارُ، اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ، فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ.

سپس حضرت فرمود: هر بنده‌ای از امّت من که این اعمال را انجام دهد، از آسمان به او ندا می‌شود: ای بنده خدا، عملت را از نو آغاز کن، زیرا توبه‌ات پذیرفته و گناهت آمرزیده شد، و فرشته‌ای از زیر عرش ندا می‌کند: ای بنده، بر تو، خاندان و فرزندانت مبارک باشد، و فرشته‌ای دیگر ندا می‌کند: ای بنده، حق‌داران و طلبکارانت در روز قیامت از تو راضی خواهند شد، و فرشته دیگری ندا می‌کند: ای بنده، مؤمن از دنیا می‌روی و دینت را از از تو سلب نمی‌کنم، و (بعد از مردن) قبرت گشاده و نورانی خواهد شد، پس منادی دیگری می‌گوید: ای بنده، پدر و مادرت از تو راضی خواهند شد، هرچند از تو راضی نباشند، و این عمل تو باعث آمرزش پدر، مادر و فرزندانت شد، و روزیِ تو در دنیا و آخرت وسعت پیدا خواهد کرد. و جناب جبرئیل علیه‌السلام صدا می‌زند: من (هنگام مرگ) با ملک‌الموت نزد تو می‌آیم تا با تو مدارا کند، و مرگ بر تو خراشی وارد نسازد، و روحت از بدنت به آرامی[سلامت] خارج می‌شود.

عرض کردیم: ای رسول خدا، اگر بنده‌ای این نماز را در غیر از ماه ذی‌القعده بخواند، چه اثری خواهد داشت؟ فرمود: همانند آنچه برای شما گفتم، برای ماه دیگر نیز خواهد بود! این اعمال را آن ایّامی که به معراج رفته بودم، جبرئیل به من آموخت.

مرحوم محدّث قمی در مفاتیح‌الجنان در اعمال ماه ذی‌القعده می‌نویسد:

ظاهر آن است که این استغفار مذکور و دعای بعد را، بعد از اتمام نماز(دوازده رکعت) باید به‌جا آورد.